بررسی امکان کنترل بیولوژیک سوسک کلرادوی سیب زمینی (leptinotarsa decemlineata (chrysomelidae توسط دو گونه نماتد بیمارگر حشرات heterorhabditis bacteriophora و steinernema feltiae در شرایط آزمایشگاهی

سوسک کلرادوی سیب زمینی یکی از آفات مهم سیب زمینی در ایران و جهان می باشد. این آفت تقریباً در برابر تمام گروه های حشره کش های شیمیایی مقاومت نشان داده است. ویژگی های مثبت نماتدهای بیمارگر حشرات به عنوان عوامل کنترل زیستی آفات بندپا، آن ها را گزینه ی مناسبی در کنترل تلفیقی سوسک کلرادوی سیب زمینی معرفی می نمایند. در این مطالعه، دو جدایه از نماتدهای بیمارگر حشرات، متعلق به گونه های steinernema feltiae و heterorhabditis bacteriophora از خاک های اطراف تبریز جداسازی و بر اساس صفات ریخت-شناختی و داده های ریخت سنجی، مورد شناسایی قرار گرفت. چرخه ی زیستی این دو جدایه در چهار رژیم دمایی 1±4، 1±15، 2±24 و 1±30 درجه ی سانتی گراد بررسی و نتایج نشان داد که جدایه ی متعلق به bacteriophora h. در مقایسه با جدایه ی s. feltiae با دماهای بالاتر سازگارتر می باشد. در بررسی میزان جلب شدن نماتدهای مورد بررسی به سوسک کلرادوی سیب زمینی در مقایسه با شب پره ی موم خوار به عنوان یک میزبان حساس که در سطح آب آگار دو درصد در داخل پتری به قطر نه سانتی متر انجام گردید، مشاهده شد که جلب-شدگی هر دو جدایه ی نماتد به سمت دو حشره تفاوت معنی داری نداشت. برای تعیین غلظت های موثر نماتدها روی مرگ و میر سوسک کلرادوی سیب زمینی، تأثیر غلظت های مختلف دو جدایه ی نماتد روی پیش-شفیره ی سوسک کلرادو بررسی گردید. آزمایش در لیوان های پلاستیکی پر شده با خاک شنی (85% شن، 10% سیلت و 5% رس) و دامنه ی غلظت معادل150-10 لارو آلوده کننده برای s. feltiae و 30-3 لارو آلوده کننده ی نماتد برای h. bacteriophora به ازای هر پیش شفیره ی سوسک کلرادوی سیب زمینی انجام شد. نتایج نشان گر موثر بودن هر دو جدایه ی نماتد علیه این آفت بود. مقادیر lc50 جدایه ی h. bacteriophora برای نتاج نسل زمستان گذران و نسل آزمایشگاهی آفت به ترتیب 8/50 و 7/65 و برای جدایه ی s. feltiae ( تنها برای نسل آزمایشگاهی) معادل 51/24 برآورد گردید. نتایج زیست سنجی نشان داد که با وجود تأثیر هر دو جدایه در ایجاد مرگ و میر سوسک کلرادو، این حشره نوعی از واکنش ایمنی را به صورت انکپسوله کردن تعدادی از نماتدهای وارد شده به بدن حشره بروز می د هد. در این مطالعه، غلظت هایی از نماتد که مرگ و میر قابل قبول آفت را فراهم کرد، در مقایسه با غلظت های به دست آمده در مطالعات مشابه در دنیا، بسیار کم تر بود. به این معنی که با غلظت کم تر نماتد، مرگ و میر مطلوب آفت میسر گردید. این مسئله با توجه به پرهزینه بودن تولید تجاری نماتدهای بیمارگر حشرات، از نظر اقتصادی دارای اهمیت می باشد و لازم است مطالعات تکمیلی برای کاربردی نمودن استفاده از این عوامل کنترل زیستی علیه سوسک کلرادوی سیب زمینی در کشور، در سطح مزرعه ای صورت پذیرد.